Smartfony nie są Waszymi przyjaciółmi. Z ewolucyjnego punktu widzenia to pasożyty

Smartfony od lat ułatwiają kontakt z bliskimi, zapewniają szybkie wyszukiwanie informacji czy też bardziej ogólnie – sprawiają, że nasza codzienność jest lżejsza. Ale coś poszło nie tak. Dziś telefony nie tylko „pomagają”, a podsuwają nam dopaminowe bodźce, śledzą nasze nawyki, dostosowują reklamy i zachęcają do przewijania w nieskończoność. Naukowcy twierdzą: smartfony to nie narzędzia, to pasożyty.

Pasożyty nowej ery

Profesorowie z Australian National University, m.in. Rachael L. Brown, twierdzą, że nasze relacje z telefonami coraz bardziej przypominają te pasożytnicze. W swoim artykule opublikowanym w Australasian Journal of Philosophy argumentują, że ta technologia, mimo początkowych korzyści, zaczęła funkcjonować przede wszystkim jako narzędzia działające na szkodę użytkowników.

Powiązane:Baterie litowe są coraz częściej przyczyną pożarów; jak zapobiegać podpaleniom ogniw

Podobnie wyglądał początek naszej przygody ze smartfonami. Urządzenia mobilne ułatwiły życie: komunikację, dostęp do informacji, nawigację. Często mówiono o nich jako o „przedłużeniu umysłu”, ale – jak zauważają autorzy analizy – relacja ta z czasem uległa degeneracji.

Telefon kontra użytkownik

Współczesny smartfon to urządzenie zaprojektowane tak, by zatrzymać użytkownika przy ekranie jak najdłużej. Mechanizmy znane z hazardu, dopaminowe pętle, rekomendacje treści i reklamy personalizowane na podstawie danych behawioralnych – to wszystko służy utrzymaniu Waszej uwagi.

„Objawy” są też coraz lepiej udokumentowane: zaburzenia koncentracji, problemy ze snem, osłabienie relacji międzyludzkich, wzrost poziomu lęku i depresji. A mimo to trudno zrezygnować z telefonu, bo został niemal zintegrowany z codziennością – od pracy, przez rozrywkę, po dostęp do usług publicznych. To jakby pasożyt zagnieździł się nie w ciele, ale w strukturach społecznych.

Samokontrola to za mało

W naturze istnieje mechanizm obronny przed pasożytnictwem – żywiciele potrafią wykryć wyzysk i się go pozbyć. Problem w tym, że w relacji ze smartfonami nadzór ten działa kiepsko. Choć możemy próbować walczyć na własną rękę: ograniczać czas ekranowy, usuwać aplikacje, robić „cyfrowe detoksy” – badacze z ANU przekonują, że realna zmiana wymaga działań zbiorowych. Potrzebne są systemowe ograniczenia funkcji uzależniających, zakazy śledzenia danych bez zgody użytkownika i obostrzenia wobec praktyk gigantów technologicznych.

Przykłady takich działań już się pojawiają, np. zakaz korzystania z mediów społecznościowych dla niepełnoletnich w Australii. Przecież nie chodzi o to, żeby wyrzucić smartfony przez okno, tylko żeby odzyskać nad nimi kontrolę i zacząć rozpoznawać, kiedy stają się „pasożytem”.

Czytaj więcej:Technologia kradnie Twój czas w sposób, z którego możesz nie zdawać sobie sprawy