Poznaliśmy prawdopodobną przyczynę problemów z Ryzenami 9000?

Od kilku miesięcy społeczność komputerowców z niepokojem śledzi doniesienia o awariach procesorów AMD Ryzen serii 9000, szczególnie modeli X3D. Problemy te, obejmujące brak możliwości uruchomienia komputera (brak POST) aż po fizyczne uszkodzenia układów, wydają się nieproporcjonalnie często dotykać użytkowników płyt głównych firmy ASRock. Mimo wcześniejszych zapewnień producentów i aktualizacji BIOS, kłopoty nie ustają. Najnowsze dochodzenie przeprowadzone przez youtubera Tech YES City rzuca nowe światło na potencjalną przyczynę tych usterek, wskazując na specyficzne zachowanie napięcia SOC na płytach ASRock.

Nowe światło na sprawę: Testy napięcia SOC

Twórca z kanału technologicznego postanowił zbadać zachowanie napięć, w szczególności napięcia SOC, na czterech różnych markach płyt głównych (ASRock, MSI, ASUS, Gigabyte) z procesorem Ryzen 7 9800X3D. Jego testy obejmowały różne scenariusze obciążenia: od spoczynku, przez lekkie zadania (oglądanie filmów, słuchanie muzyki), granie (w np. grę Fortnite), aż po intensywne obciążenie w programie Cinebench.

Wyniki okazały się intrygujące. Jak relacjonuje youtuber:

Okazało się, że jedynie płyty ASRock domyślnie wykazywały dynamiczną zmianę napięcia SOC w zależności od obciążenia. Na pozostałych platformach napięcie to pozostawało na stałym poziomie, niezależnie od wykonywanych zadań. Co ciekawe, youtuber zauważył podobne dynamiczne zachowanie napięcia SOC na płytach ASRock również z procesorami Ryzen serii 7000, co sugeruje, że jest to cecha charakterystyczna dla domyślnych ustawień tego producenta.

Co może być przyczyną? Spekulacje na temat skoków napięcia

Tech YES City spekuluje, że dynamiczne zarządzanie napięciem SOC, choć potencjalnie korzystne dla oszczędzania energii przy lżejszych zadaniach, może w przypadku procesorów Ryzen 9000 prowadzić do rzadkich, ale niebezpiecznych skoków napięcia.

Twórca sugeruje, że o ile Ryzeny 7000 były odporne na takie fluktuacje, o tyle nowsza generacja może być na nie bardziej wrażliwa. Potencjalnie, w ekstremalnie rzadkich przypadkach, te chwilowe skoki mogą przekraczać bezpieczne wartości, prowadząc do uszkodzenia kontrolera pamięci w CPU (związanego z SOC), co zgadzałoby się z niektórymi raportami użytkowników, którzy po awarii mogli uruchomić system tylko z jedną kością RAM.

Proponowane tymczasowe rozwiązanie

Na szczęście, youtuber znalazł potencjalne, tymczasowe obejście problemu dla posiadaczy płyt ASRocka. W BIOS-ie tych płyt istnieje opcja „SOC OC mode”, która domyślnie ustawiona jest na „Auto” (co, jak sugeruje, może oznaczać „Disabled” i prowadzić do dynamicznego napięcia). Zmiana tego ustawienia na „Enabled” spowodowała, że napięcie SOC na testowanej płycie ASRock stało się statyczne, podobnie jak na płytach innych producentów.

Taki scenariusz zdają się potwierdzać komentarze pod omawianą analizą, gdzie użytkownicy dzielą się swoimi doświadczeniami. Jeden z nich, @thetruthwillout810, pisze:

@INDYIT, podzielił się swoimi krokami po obejrzeniu materiału:

Warto zaznaczyć, że płyta ASUS jako jedyna utrzymywała napięcie SOC na idealnie stałym poziomie 1.25V (inne płyty z profilami EXPO ustawiały je na 1.2V), co może sugerować, że producent z tajwanu przeprowadził dodatkowe testy i profilaktycznie ustawił nieco wyższe, ale stabilne napięcie.

Dotychczasowe działania i kontekst

Przypomnijmy, że problemy z Ryzenami 9000, głównie modelami 9800X3D i 9950X3D, nasiliły się od lutego 2025 roku. ASRock i AMD reagowały, zalecając aktualizację BIOS-u. Wspólne dochodzenie obu firm wskazało na „problem ze zgodnością pamięci obecny we wcześniejszych wersjach BIOS-u”, który miał zostać naprawiony. Mimo to, kolejne przypadki awarii wciąż się pojawiają, a użytkownicy zgłaszają nawet fizyczne uszkodzenia procesorów. Choć, AMD podkreślało, że liczba zgłoszonych awarii (na koniec marca wynosiła ponad 100 przypadków) to wciąż jest to raczej niewielki odsetek sprzedanych układów, jednak dla poszkodowanych użytkowników jest to poważny problem.

Co Dalej?

Youtuber podkreśla, że jego odkrycia są na razie wstępne i nie ma twardych dowodów wskazujących jednoznacznie na winę płyty ASRock czy procesora AMD. Zamierza skontaktować się z producentem, aby zasugerować, aby firma przyjrzała się tej kwestii i ewentualnie wydała aktualizacje BIOS z domyślnie włączonym „SOC OC mode”.

Choć teoria przedstawiona przez Tech YES City jest na razie spekulacją, wydaje się najbardziej konkretną hipotezą dotyczącą możliwego mechanizmu uszkodzeń procesorów Ryzen 9000 na płytach ASRock. Jeśli posiadacie podobne konfiguracje swoich blaszaków, zwłaszcza procesor X3D, możecie rozważyć profilaktyczną zmianę ustawienia „SOC OC mode” w BIOS-ie, monitorując jednocześnie stabilność systemu. Ostateczne wyjaśnienie przyczyn problemów i ich rozwiązanie leży jednak w rękach producentów. Będziemy z uwagą śledzić dalszy rozwój tej sprawy.