Komputer w klawiaturze nikogo dawniej nie dziwił, ale pomysł nie przetrwał starcia z laptopami

Kiedy powiem o komputerach AiO (All-in-One) to natychmiast przyjdzie Wam do głowy jakiś przedstawiciel biurowych urządzeń na przykład od HP czy Della, gdzie w jednej obudowie znajduje się monitor i jednostka główna. Najbardziej znanym przedstawicielem tej kategorii jest, oczywiście, iMac. Apple produkuje takie czy inne komputery. Urządzenia typu All-in-One, obecne już od początku lat 80. – jak Lisa, Macintosh, 20th Anniversary Macintosh, eMac czy iMac – stały się standardem, do którego wielu próbowało dążyć.

Kilka razy pracowałem na rozmaitych konstrukcjach tego typu i były to komputery typowo biurowe, więc brakowało im mocy oraz generalnie szły na zbyt duże ustępstwa w domenie wydajności. Wynikało to z tego, że składały się najczęściej z mobilnych części i mierzyły się z tymi samymi co laptopy problemem – słabym chłodzeniem. Ale w latach 80. i 90. XX wieku istniała jeszcze jedna grupa także określana mianem All-in-One. Były to komputery, gdzie jednostka centralna połączona była nie z monitorem, a z klawiaturą (i czasem stacją dyskietek).

Komputery lat 80.

Na początku rozwoju spotykaliśmy się zazwyczaj z jedną z trzech form komputerów. Pierwsza to taka klasyczna – monitor, klawiatura i szara skrzynka w której znajdowała się jednostka centralna. Co ważne, niemal zawsze ów główny moduł był umiejscowiony poziomo, w beżowej lub kremowej obudowie. Obecnie ani takiego koloru, ani takiego kształtu już się nie spotyka, ponieważ w przypadku komputerów stacjonarnych dominują różnorodne towery – mniejsze lub większe – najczęściej białe lub czarne, często z podświetleniem LED i przeszkleniami.

Druga forma komputerów z tamtych lat, to klasyczne, chciałoby się powiedzieć, All-in-One. Monitor i jednostka centralna w jednej obudowie (także koloru szaro-kremowego) oraz klawiatura i myszka osobno. Tutaj oczywiście na myśl przychodzi na przykład Macintosh, ale Apple nie było jedyną firmą, która produkowała takie komputery. Trzecia kategoria, to komputery także określane mianem AiO, ale innego rodzaju.

W tym przypadku, klawiatura była zintegrowana z jednostką centralną i czasem ze stacją dysków. Tutaj od razu przychodzą nam do głowy Amigi 500 czy 600, Atari, Commodore 64, czy Sinclair. Co ciekawe, wielu producentów produkowało komputery więcej niż jednego wariantu. Na przykład „klasyczne” pudła Amigi 1000 można było kupić w tym samym sklepie co „klawiaturową”, tańszą wersję z numerkiem 500.

Skąd ten podział?

Podział na komputery „w klawiaturze” i klasyczne obudowy wynikał po części z planowanego ich zastosowania. Te klasyczne były raczej przystosowane do biura i wymagały, zazwyczaj, sparowania z dedykowaną klawiaturą oraz monitorem. Te mniejsze były z założenia przystosowane do użytku domowego, gdzie użytkownik niekoniecznie miał dostęp do profesjonalnego (i drogiego!) monitora, tylko podpinał komputer do telewizora.

Była też zasadnicza różnica w cenie pomiędzy komputerami domowymi i profesjonalnymi. Amiga 500 kosztowała wtedy około 600 dolarów. Amiga 1000, dostępna w tym samym czasie, to był wydatek ponad dwukrotnie większy. Producenci przestrzegali tego podziału, choć zdarzały się wyjątki.

Wyłamała się – a jakże – firma Apple. Ich czołowy produkt, Apple II i jego kolejne wersje, miał formę właśnie jednostki centralnej w klawiaturze, ale parowało się go z dedykowanym monitorem… no i rozstrzał cenowy modeli tego komputera potrafił być znaczny (a to bez wliczania dedykowanych akcesoriów – wystarczyło kupić 10 MB dysk twardy aby podwoić cenę komputera!).

Budowa, która miała same zalety (ale czy na pewno?)

Na początku swojej drogi komputery musiały się jakoś wpasować do istniejącego otoczenia. O ile w zastosowaniu biznesowym było je gdzie postawić - bo w biurach były biurka, a na nich stosy dokumentów, kalkulatory czy maszyny do pisania, tak mało kto miał w domu, w salonie obok telewizora, miejsce na postawienie komputera.

Dlatego najczęstszym widokiem była taka Amiga postawiona na podłodze przed telewizorem, a do niej podpięty joystick i dzieciaki wpatrzone w telewizor. Bardzo różniło się to od poważnych zastosowań w firmach. Komputer taki można było łatwo podłączyć, uruchomić (jak miał wbudowaną stację dyskietek, albo „deck” kasetowy jak niektóre modele Sinclaira to relatywnie łatwo można było uruchomić grę), a po skończonym użyciu, w minutę zwinąć kable i schować wszystko do szafki, bo rodzice chcieli obejrzeć coś w telewizji.

To na potrzeby tego rodzaju komputerów powstało określenie „mikrokomputer”, aby odróżniać go od stacjonarnego komputera, choć dokładnie jakie urządzenie należało do której kategorii, było sprawą mocno dyskusyjną. W zasadzie IBM PC też można by nazwać „mikrokomputerem”, w odróżnieniu od serwerów i komputerów mainframe. Niemniej – określenie mikrokomputer odeszło już do krainy wiecznych łowów, podobnie jak urządzenia na których skupiam się w tekście.

Powiem Wam, że czasem wyciągam swoją Amigę 600 i żałuję, że już komputerów w takiej formie się nie produkuje. Ich miejsce zajęły laptopy. Bo czemu mieć w jednej obudowie tylko klawiaturę i jednostkę centralną, jak można mieć też monitor, a dzięki baterii także niezależność od gniazdka elektrycznego? Komputery „w klawiaturze” niestety straciły już rację bytu. Potrafię wyobrazić sobie tylko jedno ich zastosowanie w edukacji: dziecko ma własną jednostkę centralną, którą może zabrać ze sobą i podłączyć do monitora w szkole. Ten obszar został jednak całkowicie zagospodarowany przez laptopy.

Ostał się tylko jeden mikrokomputer

Obecnie na rynku jest jeden komputer, który ma jednostkę centralną ukrytą w klawiaturze – Raspberry Pi 400 i jego nowszy model oznaczony numerem 500. W niewielkiej i lekkiej klawiaturze mamy wbudowany komputer Raspberry Pi, 8 GB RAMu i czterordzeniowy procesor ARM (w modelu 500) w cenie około 500 zł. Mimo wszystko poza bardzo wąskim spektrum zastosowań, do codziennych zadań (jak przeglądanie internetu, pisanie maili czy oglądanie filmów na VOD) poleasingowy laptop z Windowsem może okazać się lepszy, choć pewnie nie będzie tak wydajny jak procesor ARM w RPi.

„Komputery w klawiaturze” pokroju Amigi 600, czy najlepiej sprzedającego się mikrokomputera w historii Commodore 64 (17 milionów sprzedanych egzemplarzy) odeszły w zapomnienie. I nie zanosi się, aby wróciły. Bo w sumie nie mają po co. Ja, pomimo nostalgii, nie widzę dla nich szerokiego, nie niszowego zastosowania.