Kilkanaście lat temu komputery PC miały przycisk Turbo. Wielu myślało, że przyspieszy on działanie komputera, ale w rzeczywistości działał odwrotnie

W krajobrazie technologicznym lat 80. i 90. XX wieku, obudowy wielu komputerów osobistych zdobił intrygujący przycisk oznaczony jako „Turbo”. Jego nazwa, przywodząca na myśl moc i przyspieszenie znane z motoryzacji, sugerowała jednoznacznie – wciśnięcie go miało sprawić, że maszyna zacznie działać szybciej. Jednak wbrew powszechnemu przekonaniu i sugestywnej nazwie, rzeczywista funkcja tego elementu była dokładnie odwrotna. Przycisk Turbo nie służył bowiem do przyspieszania komputera, lecz do jego... spowalniania (via Techquickie / Reddit / JeuxVideo).

Problem kompatybilności w erze szybkiego rozwoju

Aby zrozumieć ten pozorny paradoks, musimy cofnąć się do czasów, gdy technologia komputerowa rozwijała się w zawrotnym tempie. Kolejne generacje procesorów, takie jak Intel 80286 czy 80386, oferowały znaczący skok wydajności w porównaniu do swoich poprzedników, na przykład kultowego Intela 8086. Ten postęp rodził jednak nieoczekiwany problem: wiele istniejących programów, zwłaszcza gier wideo, ale także niektórych aplikacji użytkowych, było ściśle powiązanych z szybkością działania starszych, wolniejszych układów CPU.

Powiązane:Ten dziwny gadżet z reklamy za 100 zł naprawdę działa. Chińska dmuchawka uratowała mi komputer i nerwy

Twórcy oprogramowania często wykorzystywali cykle zegara procesora do synchronizacji działania aplikacji – od szybkości animacji, przez tempo rozgrywki, aż po czas reakcji na polecenia użytkownika.

Uruchomienie takiego oprogramowania na znacznie szybszej maszynie prowadziło do absurdalnych sytuacji – postacie w grach poruszały się z niemożliwą prędkością, animacje były zbyt szybkie, a całe programy stawały się praktycznie nie do użytu.

Przycisk „Turbo” jako rozwiązanie

Właśnie w odpowiedzi na ten problem powstał przycisk „Turbo”. Jego aktywacja (lub dezaktywacja, zależnie od konfiguracji) powodowała obniżenie efektywnej prędkości działania procesora do poziomu zbliżonego do starszych modeli. Mechanizm ten nie zawsze polegał na dosłownej zmianie częstotliwości taktowania zegara, co było trudne w elektronice tamtej epoki.

Celem było zapewnienie kompatybilności wstecznej, umożliwiając płynne działanie starszych aplikacji. Aby ułatwić użytkownikowi orientację, niektóre komputery wyposażano w niewielkie wyświetlacze LED na obudowie, które pokazywały aktualną częstotliwość pracy CPU (np. przełączanie między 33 MHz a 66 MHz) lub po prostu status „High” / „Low”.

Źródło: Techquickie/Gaming Retro | YouTube

Co ciekawe, jak dodaje phire, ekrany te często nie miały pojęcia o rzeczywistej prędkości, a pokazywane wartości były ustawiane ręcznie za pomocą zworek na płytce wyświetlacza.

Marketingowa sztuczka? Dlaczego „Turbo”?

Nazwanie przycisku spowalniającego komputer „Turbo” było z pewnością chwytem marketingowym. W czasach dynamicznego rozwoju rynku PC, producenci chcieli podkreślać wydajność i nowoczesność swoich maszyn. Termin „Turbo” kojarzył się pozytywnie z szybkością i mocą, co było znacznie bardziej atrakcyjne dla potencjalnego nabywcy niż nazwa w stylu „Tryb Zgodności” czy „Zwolnienie”.

Ta nomenklatura często prowadziła do nieporozumień. Niektórzy użytkownicy byli przekonani, że wciśnięty przycisk (lub świecąca dioda Turbo) oznacza wyższą wydajność, podczas gdy w wielu systemach było odwrotnie.

Zmierzch przycisku Turbo

Z biegiem lat przycisk Turbo zaczął znikać z obudów komputerów. Przyczyniło się do tego kilka czynników. Po pierwsze, twórcy oprogramowania zmienili podejście do programowania. Zamiast polegać na stałej częstotliwości procesora, zaczęli wykorzystywać zegar czasu rzeczywistego (Real-Time Clock / RTC) komputera – ten sam, który odpowiada za pokazywanie aktualnej godziny. Dzięki temu programy mogły działać z poprawną prędkością niezależnie od szybkości CPU.

Po drugie, systemy operacyjne stały się znacznie bardziej zaawansowane w zarządzaniu zasobami sprzętowymi i zapewnianiu kompatybilności. Pojawiły się również emulatory (jak DOSBox) i maszyny wirtualne, które pozwalały na uruchamianie starego oprogramowania w kontrolowanym środowisku, bez konieczności fizycznego spowalniania nowoczesnego sprzętu. Standaryzacja komponentów również odegrała rolę, czyniąc takie manualne przełączniki zbędnymi.

Dziedzictwo i nostalgia

Dziś przycisk Turbo jest przede wszystkim nostalgicznym wspomnieniem dla entuzjastów retrocomputingu. Symbolizuje on czasy, gdy interakcja ze sprzętem była bardziej bezpośrednia, a rozwiązywanie problemów kompatybilności wymagało czasem fizycznej ingerencji. Chociaż sam przycisk zniknął, idea dostosowywania prędkości działania programów przetrwała w emulatorach, a koncepcja „przycisku przyspieszającego” powraca czasem w postaci dedykowanych przycisków do overclockingu na nowoczesnych płytach głównych – tym razem jednak faktycznie zwiększających wydajność.

Czytaj więcej:Windows 11 ze skórką zapomnianego systemu sprzed lat wygląda świetnie

Krystian Łukasik

Krystian Łukasik

Zawodowo skupia się na pisaniu wiadomości ze świata elektroniki oraz tłumaczeń opisów i instrukcji produktów specjalistycznych. Pasja do nowoczesnych technologii komputerowych oraz gamingu pozwala mu być ciągle na bieżąco z ewoluującymi trendami w tych dziedzinach. Jego zamiłowanie do języka angielskiego stało się fundamentem decyzji o podjęciu i ukończeniu studiów z filologii angielskiej.