Undervolting procesorów Intela - zmniejsz pobór prądu i temperaturę 13. generacji

Premiera 13. generacji procesorów Intela jest już za nami. Układy Raptor Lake są niezwykle wydajne ale jest to okupione ogromnym poborem prądu i bardzo wysokimi temperaturami pracy. Te dobijają do poziomu który wcześniej nieczęsto mieliśmy okazję widzieć w komputerach stacjonarnych. I to nawet gdy korzysta się z chłodzenia wodnego – zarówno gotowych zestawów AIO jak i systemu zbudowanego samodzielnie od podstaw. O tym że z utrzymaniem optymalnej temperatury pracy niektórych jednostek poradzi sobie chłodzenie powietrzem można liczyć tylko w przypadku najdroższych i największych zestawów.

Umarł król niech żyje król. Źródło: Intel

Sprawdzamy temperatury i…

Na pierwszy ogień weźmy najwydajniejszy układ z najnowszej linii „niebieskich” czyli Intel Core i9-13900K. 24-rdzeniowy procesor taktowany zegarem 5,8 GHz (tryb turbo) grzeje się do 100°C podczas stress testu który maksymalnie go obciąża. Taki wynik uzyskano podczas pomiarów przeprowadzonych na moreleTV i Tom’s Hardware. Należy przy tym pamiętać że benchmarki obejmowały użycie chłodzenia wodnego. Na youtubowym kanale moreleTV było to Be Quiet! Silent Loop 2 360 a na portalu Tom’s Hardware.com Corsair H115i 280 mm.

Powiązane:Podstawowy Mac Mini M4 nie ma konkurentów według recenzentów. Dodatkowy RAM i SSD kosztują jednak zbyt wiele

W grach gdzie CPU rzadko działa z pełną mocą na pewno jest lepiej prawda? Tak ale tylko nieznacznie. Na liczniku wciąż widać wartości powyżej 95°C. Schłodzenie i9-13900K powietrzem wydaje się niemożliwe. W praktyce radzą sobie z tym jednak topowe rozwiązania np. Noctua NH-D15.

Do tej pory taką temperaturę (czerwona linia) widzieliśmy głównie w laptopach. Źródło: Tom's Hardware

Intel i9-13900K to najmocniejszy model, po który sięgną tylko najwięksi entuzjaści i osoby szukające topowego CPU do pracy – koszt szybko się zwróci. Problem z wysoką temperaturą będzie więc dotykał stosunkowo niewielką liczbę użytkowników ale i tak trzeba będzie sobie z nim poradzić. Częstszym wyborem graczy będzie zapewne Intel Core i7-13700K. Testy tego modelu przeprowadził m.in. guru3d.com. Platforma obejmowała chłodnicę LCS 360 mm. Pomimo użycia cieczy do schłodzenia jednostki, maksymalny odczyt to aż 89°C.

Zejdźmy jeszcze niżej konkretnie do Intel Core i5-13600K. W tym przypadku jest już znacznie chłodniej bo temperatura zmierzona przez moreleTV osiąga zaledwie 74°C pod pełnym obciążeniem i 66°C podczas grania. W przypadku tego procesora użycie chłodzenia powietrznego, i to nie tego z najwyższej półki, jest już jak najbardziej realne.

… pobór prądu.

Do nowych procesorów Intela potrzebna jest mała elektrownia. Źródło: pixabay

Skupiając się na temperaturach, warto zahaczyć również o maksymalny pobór prądu (samo CPU). W końcu to, jak bardzo grzeje się układ zależy m.in. od zużycia energii. We wspomnianych testach wyglądało on następująco:

• Intel Core i9-13900K – 283W w AIDA Stress Test (w innych nawet 345W) 270W w grach;
• Intel Core i7-13700K – 196W w AIDA Stress Test (w innych nawet 253W);
• Intel Core i5-13600K – 194W w AIDA Stress Test.

Nowe jednostki mają ogromny apetyt na energię, a i9 to potwór o kilku żołądkach. Tak wysoki pobór jest w dzisiejszych czasach mocno niepożądany. Zapewne słyszeliście o limicie prądu 2000 KWh (w niektórych przypadkach 2600 KWh) w 2023 roku. Po jego przekroczeniu opłata za kilowatogodzinę znacznie wzrośnie. Jeśli ktoś nie ma szans zmieścić się w limicie, to przynajmniej chciałby przynajmniej wykorzystać go jak najpóźniej.

Undervolting CPU – co to jest i dlaczego warto go przeprowadzić

Krótkie proste i jednocześnie trafne wyjaśnienie sprowadza się do tego że undervolting jest operacją podczas której zmniejsza się napięcie elektryczne. Proces ten można przeprowadzić zarówno dla procesorów, jak i kart graficznych.

Jakie są minusy undervoltingu? Odpowiedź jest bardzo prosta: nie ma żadnych są tylko profity! Źródło: unsplash

Undervolting nie musi a wręcz nie powinien wiązać się z obniżeniem mocy obliczeniowej. Jak to możliwe? Żeby to wyjaśnić warto zahaczyć o zagadnienie „loterii krzemowej”. Zapewne doskonale wiecie, że różne egzemplarze jednego modelu CPU można podkręcić w innym stopniu. Są lepsze i słabsze sztuki, a o tych, na których da się uzyskać wyjątkowo dobre przyrosty często mówi się: złote.

Różnice w potencjale OC wynikają m.in. z poziomu zanieczyszczeń na fragmencie wafla krzemowego z którego powstał dany egzemplarz. Ma to swoje odzwierciedlenie także w napięciu procesora potrzebnym do pracy na domyślnym taktowaniu. Oczywiście producenci nie są w stanie przetestować wszystkich sztuk CPU. Dlatego też świadomie zawyżają napięcie po to, aby nie było problemu z działaniem nawet najpodlejszej sztuki. Zadanie znalezienia najniższej stabilnej wartości umożliwiającej utrzymanie fabrycznej wydajności spada więc na użytkowników. Oczywiście nie trzeba tego robić, ale z całą pewnością warto. Prawie zawsze da się bowiem zejść z napięcia bez ograniczania mocy obliczeniowej. Co to daje?

Praca przy mniejszym napięciu pozwala obniżyć zużycie energii co przełoży się na zmniejszenie rachunków (jeśli głównie się gra, na większe oszczędności można liczyć po undervoltingu karty graficznej). Mniejszy pobór wpłynie też na zredukowanie temperatury pracy. Przyczyni się to dodatkowo do polepszenia kultury pracy wentylatora (-ów) przy chłodzeniu CPU – komputer będzie działał ciszej. Mało? Niższa temperatura pracy wpłynie pozytywnie również na żywotność układu.

Undervolting przyniesie ulgę chłodzeniu. Źródło: unsplash

Jak zrobić undervolting procesora Intel – poradnik krok po kroku

Procedura może być prostsza lub trudniejsza – wszystko zależy od użytego sposobu, a tych jest kilka. Wyszliśmy z założenie, że życie należy sobie ułatwiać, a nie komplikować i dlatego pokażemy Wam jedną z najłatwiejszych metod na obniżenie napięcia CPU. W tym materiale skupiliśmy się tylko na procesorach Intela, które wciąż są najpopularniejszym wyborem wśród graczy.

Ryzyko tego, że coś pójdzie nie tak i dojdzie do uszkodzenia procesora jest minimalne, wręcz zerowe. CPU posiada bowiem odpowiednie zabezpieczenia. W przypadku gdy napięcie będzie zbyt niskie, dojdzie do restartu komputera. Po ponownym uruchomieniu wszystko wróci do normy. Niemniej musimy podkreślić że:

Żeby przeprowadzić procedurę, niezbędne będzie pobranie kilku narzędzi. Podstawa to Intel Extreme Tuning Utility. Niezbędne jest też oprogramowanie, które zdoła w pełni obciążyć procesor i pozwoli sprawdzić stabilność pracy. Świetnie nadaje się do tego Blender i Cinebench R23.

Dodatkowo warto pobrać soft do monitorowania temperatury procesora i poboru prądu – pozwoli to sprawdzić stan przed i po undervoltingu. Przykładem takiego programu jest HWiNFO. Ten punkt można jednak odpuścić. Dane tego typu są bowiem dostępne w narzędziu Intela.

Z zadaniem powinien poradzić sobie nawet początkujący użytkownik peceta.

Po pobraniu i zainstalowaniu programu Intel XTU, należy go uruchomić i przejść do zakładki Advanced Tuning (na dole widać temperaturę i pobór prądu – Package TDP). Na nowo otwartej karcie trzeba odnaleźć ustawienie Core Voltage Offset i zmniejszyć wartość o dajmy na to 40 miliwoltów (-0040 V).

Teraz konieczne jest sprawdzenie stabilności pracy procesora przy obniżonym napięciu. W tym celu należy uruchomić jeden z zaproponowanych wcześniej benchmarków tj. Blender lub Cinebench R23. Jeśli podczas pełnego obciążenia komputer się nie zresetuje trzeba ponownie obniżyć napięcie np. o kolejnych 5 miliwoltów (-0045 V) i znów włączyć stress test. I tak aż do znalezienia wartości przy której dojdzie do crasha. Po ponownym uruchomieniu komputera należy na stałe ustawić ostatnie stabilne napięcie. W celu zapisania wartości wystarczy kliknąć Apply.

Żeby zmiana zachowała się po wyłączeniu i włączeniu komputera, trzeba przejść do Settings (górny prawy róg) zakładki Advanced Options i w tym miejscu zaznaczyć Restore tuning after reboot. To wszystko. Undervolting został przeprowadzony bez potrzeby wchodzenia do UEFI. O ile może spaść pobór prądu i temperatura? To zależy od konkretnej sztuki.

Obniżenie napięcia procesora w laptopie to zawsze dobry pomysł. Źródło: unsplash

Na kanale YouTube ProLine.pl – Internetowy Sklep Komputerowy autor poradnika zdołał zejść z napięciem Intel Core i9-13900KF o 80 miliwoltów (-0080 V) bez zmniejszania taktowania. Pozwoliło to obniżyć temperaturę o 5°C – ze 100°C na 95°C. Jednocześnie pobór prądu zmalał o 48W. Takie wyniki youtuber uzyskał w benchmarku Cinebench R23.

W przypadku układu Intel Core i7-13700KF, napięcie udało się zmniejszyć o tą samą wartość co przełożyło się na spadek temperatury z 93°C na 84°C i zmniejszenie apetytu na energię o 42 W. Przy najsłabszy w zestawieniu Intelu Core i5-13600KF po raz kolejny udało się zredukować offset o 80 miliwoltów. Wpłynęło to na spadek temperatury o zaledwie 1°C i ograniczenie prądożerności o 8 W. Pozwala to stwierdzić, że na najlepsze wyniki można liczyć przy najwydajniejszych jednostkach.

Czytaj więcej:Mac mini zamiast PS5 Pro? To brzmi, jak żart, ale Apple mocno stawia na gaming

Mateusz Ługowik

Mateusz Ługowik

Swoje pierwsze teksty napisał dla portalu z ciekawostkami ze świata. Niedługo potem zaczął tworzyć artykuły, których głównym tematem była kawa. Dopiero trzecia strona dotyczyła gier, sprzętu i nowych technologii. Stamtąd trafił do Gry-Online.pl. Obecnie zajmuje się pisaniem tekstów o tematyce sprzętowej oraz aktualizowaniem tekstów growych i techowych. Od czasu do czasu opracowuje też wiadomości do newsroomu. W wolnym czasie gra, pomaga rozwiązywać problemy z PC, ogląda seriale i stare polskie komedie, czyta komiksy (team DC!) i jeździ na koncerty. Jest hopheadem.