UE powraca do planu kontrolowania internetowych rozmów obywateli

Już od dłuższego czasu temat kontroli konwersacji internetowych wraca niczym bumerang. Mając na uwadze głośne afery, które pokazały niski poziom bezpieczeństwa użytkowników, zwłaszcza najmłodszych w sieci, problem po raz kolejny będzie omawiany na forum Rady Europy. Posłowie Parlamentu Europejskiego ma pod koniec bieżącego miesiąca podjąć decyzję o ingerowaniu w prywatne rozmowy. Projekt ustawy zwany Chat Control miał zostać przegłosowany w jeszcze czerwcu, jednak ze względu na krytykę, głosowanie zostało odroczone.

Powrót Chat Control na salę obrad

9 września media obiegła informacja, że zgodnie z nową wersją ustawy, tzw. Chat Control dostawcy usług komunikacyjnych byliby prawnie zobowiązani do skanowania czatów wszystkich użytkowników i zgłaszania nielegalnych treści. Jeszcze w czerwcu, kiedy prezydenturę w UE sprawowała Belgia, miało dość do głosowania. Projekt został odrzucony 20 czerwca 2024 i cofnięty do Komisji Europejskiej, rozpoczynając cały proces legislacyjny od nowa. Temat ponownie podjęły Węgry, które „przejęły władzę” w Unii Europejskiej po Belgii i zmodyfikowały projekt ustawy tak, by miał charakter bardziej kompromisowy.

Komunikatory miałyby wolną rękę w kwestii wyboru sposobu sprawdzania wiadomości – jednym z wariantów ma być użycie w tym celu sztucznej inteligencji. Wątpliwości budzi fakt, że może wiązać się to ze złamaniem szyfrowania, czyli dwustronnego zabezpieczenia przepływu informacji w celu zapewnienia prywatności. W tej sytuacji coraz więcej osób może zdecydować się na korzystanie z VPN – oprogramowania, którego celem jest szyfrowanie połączenia i fałszowanie lokalizacji IP. Miałoby to uniemożliwić inwigilację konwersacji w przestrzeni cyfrowej.

Niepokój o prywatność

Zdaniem krytyków w takiej sytuacji prywatność obywateli byłaby zagrożona i wejście takiej ustawy w życie zwiększa szansę na to, że ich dane mogłyby trafić w niepowołane ręce. Problematyka dotyczy więc nie tylko kwestii moralnych, ale też i samego cyberbezpieczeństwa. Dyskusje idą w kierunku wyboru – bezpieczeństwo dzieci czy antyterroryzm?

W Fundacji Panoptykon panuje narracja o tym, że powinny zostać przyjęte obostrzenia, które uporządkują zasady dotyczące zapewnienia dzieciom bezpieczeństwa w Internecie. Mogłyby być one bardzo skuteczne, jednak przy użyciu narzędzi do kontroli treści i stopniowania zagrożeń pod kątem ich szkodliwości zaciera się granica pomiędzy zwalczaniem przestępczości a rutynową inwigilacją. Zdaniem dra Wojciecha Wiewiórskiego, Europejskiego Inspektora Ochrony Danych byłoby to „przekroczenie Rubikonu”.

Głębokie zaniepokojenie wprowadzeniem Chat Control wyrażają szefowie popularnych komunikatorów oraz aktywiści i specjaliści zajmujący się na co dzień cyberbezpieczeństwem. Krążą słuchy, że po wejściu tej ustawy w życie Signal, Threema i Tuta, czyli znane aplikacje do prowadzenia rozmów prawdopodobnie opuszczą rynek UE lub zostaną zablokowane z powodu nieprzestrzegania nowych przepisów. Póki co, sprzeciwiają się nowym propozycjom do walki z cyberprzestępczością.

Podobnego zdania jest Will Carthcart, szef WhatsApp.

Ludzie bardzo sobie cenią tajemnicę korespondencji i nie lubią, gdy ktoś niepowołany czyta ich wiadomości. Tak było zarówno w tradycyjnych listach, jak i obecnie jest w komunikatach elektronicznych. Mają jednak na uwadze, że co chwila świat obiegają szokujące wieści o tajnych chatroomach, w których użytkownicy wymieniali się między sobą nielegalnie pozyskanymi gorszącymi treściami. Z jednej strony społeczeństwo chce walczyć z cyberprzestępczością, mając na sercu w największym stopniu dobro najmłodszych, z drugiej strony bronią użytą zawsze będzie przysłowiowy miecz obosieczny i wszystko jest kosztem czegoś innego.